Avrupa Konseyi Lideri: "Göçmen Hakları, AİHM’in Tarafsızlığı İle Doğrudan Bağlantılı"

Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Marija Pejčinović Burić, İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) göçmen haklarına ilişkin kararlarının siyasi tartışmalara kurban edilmemesi gerektiğini vurguladı. 25 Mayıs 2025’te yaptığı açıklamada Burić, özellikle sığınmacıların geri gönderilmesi yasağı ve insani koşullar gibi konularda AİHM’in belirleyici rolünün altını çizdi.

Göçmen Krizi ve AİHM’in Kritik Kararları

Son yıllarda artan göçmen hareketleri, Avrupa’da pek çok ülkenin sınır politikalarını sertleştirmesine neden oldu. AİHM ise, göçmenlerin insan hakları ihlallerine karşı son çare mekanizması olarak devreye giriyor. Örneğin, Yunanistan’daki aşırı kalabalık mülteci kampları veya Polonya-Belarus sınırındaki geri gönderme iddiaları gibi davalarda mahkeme, ulusal hükümetleri uyarıcı kararlar aldı. Ancak bazı ülkelerin bu kararları "iç işlerine müdahale" olarak yorumlaması, AİHM’in otoritesini zedeliyor.

Burić’ten Çarpıcı Uyarı: "Hukuk, Sınır Politikalarının Önünde Olmalı"

Strazburg’daki bir insan hakları panelinde konuşan Burić, “AİHM’in göçmenlerin yaşam hakkı, işkence yasağı ve aile birliği gibi temel haklara dair kararları, siyasi kaygılarla görmezden gelinemez” dedi. Özellikle Macaristan ve İtalya’nın son dönemde sığınmacıları geri gönderme politikalarının mahkeme tarafından defalarca ihlal olarak nitelendirildiğini hatırlatan Burić, “Göç, bir insan hakları meselesidir ve çözümü uluslararası hukukla uyumlu olmalıdır” ifadelerini kullandı.

Sivil Toplum: "AİHM Kararları Uygulanmazsa Kriz Derinleşir"

Uluslararası Af Örgütü ve Mülteci Hakları Merkezi gibi kuruluşlar, Burić’in çağrısını destekleyerek, AİHM’in göçmenler lehine aldığı kararların uygulanmamasının insani krizi büyüteceği uyarısında bulundu. Örgütlerin hazırladığı raporlarda, Yunan adalarındaki kamplarda çocukların kötü muamele gördüğüne dair AİHM kararlarının hâlâ hayata geçirilmediği öne sürüldü.

Çözüm Önerisi: Diyalog ve Hukuk İş Birliği

Burić, göçmen hakları konusunda yaşanan gerilimlerin aşılması için üye devletlerle daha etkin bir iş birliği çağrısı yaptı. “AİHM, devletlerin egemenlik haklarını kısıtlamak için değil, insan onurunu korumak için var” diyen Burić, yargıçların göçmen davalarında siyasi baskılardan uzak hareket etmesinin şart olduğunu vurguladı.

Sonuç: İnsan Hakları ile Sınır Güvenliği Arasındaki Denge

Uzmanlar, Avrupa’nın göçmen krizi karşısında sınır kontrollerini artırma ihtiyacı ile AİHM’in insan hakları garantileri arasında denge kurmakta zorlandığına dikkat çekiyor. Burić’in uyarılarına rağmen, bazı hükümetlerin mahkeme kararlarını uygulamama ısrarının devam etmesi halinde, hem göçmenlerin hakları hem de Avrupa’nın hukuk birliği risk altında kalabilir. İnsan hakları savunucuları, “Göçmenler siyasi malzeme değil, hakları olan bireylerdir” diyerek acil adım talep ediyor.

Kaynak: The Guardian

“Mevsimlik Oyuncular Tiyatro Haftası” 27-31 Mayıs'ta

Londra’nın kültür sanat takviminde yerini alan Mevsimlik Oyuncular Tiyatro Haftası, bu yıl ikinci kez 27-31 Mayıs 2025 tarihlerinde Tower Theatre’da izleyiciyle buluşuyor.

                                                                                                        

                                                  

İstanbul’dan Londra’ya uzanan sanat yolculuğunu sahneye taşıyan Mavi Production ekibi, Eda Çatalçam ve Fatih Dönmez öncülüğünde bu yıl da yepyeni hikâyelerin peşinden koşarak “umuda, direnişe ve güzelliğe” yelken açıyor.

Mavi Production çatısı altında gerçekleştirilecek olan II. Mevsimlik Oyuncular Tiyatro Haftası, çağdaş metin yorumlarından performatif deneylere, disiplinler arası işbirliklerinden atölye sunumlarına kadar uzanan yoğun bir programla seyirciyi selamlıyor.

“Yaşasın Bağzı Şeyler!” sloganıyla bİR arada

“Gelin, birlikte ‘Yaşasın bağzı şeyler!’ diyelim” çağrısıyla izleyicileri bir araya getirmeyi hedefleyen etkinlik, 5 gün boyunca tiyatro oyunları, söyleşiler ve atölyelerle renklenecek.

II. Mevsimlik Oyuncular Tiyatro Haftası, yalnızca sahne performanslarından oluşmuyor. Kollektif yaratım süreçlerine dair atölyeler, söyleşiler, Dünyada Kitap’ın desteğiyle gerçekleşen yazar buluşmaları ile dolu bir haftaya ev sahipliği yapıyor. Gençlerin üretimin bir parçası olmasını çok önemseyen Mevsimlik Oyuncular Tiyatro Haftası, 27-31 Mayıs’a denk gelen ara tatilde gençler için de çok eğlenceli atölyeler düzenliyor.

Neden “Mevsİmlİk?”

“Mevsimlik Oyuncular” kavramı, sabit bir tiyatro kumpanyasından çok, üretim ve eğitim süreçlerinin iç içe geçtiği, geçici ama derin bağların kurulduğu bir yapıyı ifade ediyor. Katılımcılar sezon boyunca atölye, prova ve sahneleme süreçlerine dahil oluyor; her bir üretim hem bireysel bir gelişim alanı hem de kolektif bir sahneleme biçimi olarak kurgulanıyor. Mavi Production çatısı altında yürütülen bu program, Türkiye’de ve Avrupa’da benzeri az görülen bir sanatsal model oluşturuyor.

Nasıl Katılabilİrsİnİz?
Tower Theatre’ın 16 Northwold Rd, N16 7HR adresinde gerçekleşecek etkinliğin biletleri ve detaylı programı, linktr.ee/maviproduction üzerinden ve Tower Theatre’ın web sitesi üzerinden erişime açık. Tiyatronun büyülü dünyasında farklı kültürlerin izlerini keşfetmek isteyenler, bu beş günlük şölene davetli. Ayrıca “herkes için tiyatroyu” mottosuyla yola çıkan tiyatro haftası boyunca “askıda bilet” uygulamasıyla tiyatro severlere tiyatro bileti hediye edebilirsiniz.

 

FestivalProgramı ve Diğer Etkinlikler

 

 

Ama Ya Doğru Söylüyorsa?

“Ekonomik kriz diye bir şey yoktur. Ekonomi bizzat kendisi bir krizdir."
Henrik Ibsen

Ekonomi nedir? Ekonomi, aslında her şeyin alınıp satıldığı, para ve kaynakların paylaşıldığı dev bir oyun alanıdır. Bizler ekonomi için ne anlama geliyoruz peki? Formüller, yüzdeler, rakamlar (mı)? Yoksa sadece tüketmesi gereken organizmalar mı? Biz, ekonominin öznesi miyiz yoksa bir nesnesi mi? Yoksa ekonomideki rakamlar karşılığımız kadar mı özne olabiliriz? "Ama Ya Doğru Söylüyorsa?" tam da bu sorulara eğlenceli bir şekilde yanıt veriyor. Bu oyun, yalnızca ekonomi üzerine bir tartışma değil; aynı zamanda bu devasa sistemin içinde insan olmanın ne anlama geldiğini sorgulayan, özneyle nesnenin, varlıkla yokluğun sınırlarını zorlayan bir deneyim sunuyor. Grotesk anlatımıyla seyirciyi oradan oraya savururken hiçbir şey yerinde durmayacak; her şey sürekli değişecek ve aniden, eğlence patlayacak!

 

28, 30 Mayıs 2025
Saat: 14.30
Mekan: Tower Theatre

 

31 Mayıs 2025
Saat: 19.00
Mekan: Tower Theatre

Yaş sınırı: +12

 https://maviproduction.co.uk/2025/04/10/ama-ya-dogru-soyluyorsa/

Keşke Anlattıklarım Yalan Olsa

“Bu Dünya nasıl kendi evim gibi tanıdık olabilir, kendi evim nasıl bütün Dünya gibi yabancı, anlat bana.”

Orhan Pamuk

Hayat bazen, aklımızın ulaşamayacağı kadar distopik hikayelerle doludur. Bu hikayeleri distopik kılan şey, aslında gerçeğe dönüşmelerinin gizeminde yatar. "Keşke Anlattıklarım Yalan Olsa" fragman fragman, bu dünyayı kendilerine yuva yapmaya çalışan insanların çelişkilerle dolu öykülerini anlatıyor. Yer yer gerçekçi, yer yer absürt bir tınıyla şekillenen anlatımı, izleyiciyi eglenceli bir yolculuğa çıkaracak. Oyun, izleyenleri coğrafya ve kültür sınırlarını aşarak, ortak bir coşkuda buluşmaya davet ediyor.

 

29, 31 Mayıs 2025
Saat: 14.30
Mekan: Tower Theatre

30 Mayıs Cuma
Saat: 19.30
Mekan: Tower Theatre
Yaş sınırı: +12

 https://maviproduction.co.uk/2025/04/10/keske-anlattiklarim-yalan-olsa/

Uykusuz Bir Rüya, Salim

Adana’da ailesi ile yaşarken, İstanbul’a amcasının yanına gönderilen Salim’in hikayesine odaklanan Uykusuz Bir Rüya, Salim; amcasına ait kebapçı dükkanında çalışırken gördüklerini ve ‘çaresizlik’ duygusunu izleyiciye aktarıyor.

Berkay Ateş’in yazdığı oyunda usta oyuncunun tek kişilik performansı ile de izleyiciye unutulmaz anlar yaşatmaya hazırlanıyor.

2024 yılında Direklerarası Tiyatro Ödülleri 2024 - “Tek Kişilik Performans” ile birlikte İsmet Küntay Tiyatro Ödülleri 2024 - “Yılın En Başarılı Erkek Oyuncusu”, Sadri Alışık Tiyatro Ödülleri 2024 - “Yılın En Başarılı Erkek Oyuncusu”, Yeni Tiyatro Dergisi Emek ve Başarı Ödülleri 2024- “Ferhan Şensoy En İyi Erkek Oyuncu Ödülü”nün sahibi olan Uykusuz Bir Rüya, Salim; son zamanların en başarılı tek kişilik performansları arasında üst sıralarda yer alıyor.

 

27 Mayıs 2025
Saat: 19.30
Mekan: Tower Theatre
Yaş sınırı: +12

 https://maviproduction.co.uk/2025/04/03/uykusuz-bir-ruya-salim/

 9/8’lik Kıyamet

Yakın gelecek.
İklim krizinin vurduğu bir dünyada, kıyamet gelmiş ama tam da gelmemiş. Hiçbir ülkenin kabul etmediği göçebe topluluklar — Parazitler — yeni bir yaşam biçimi kurmak zorunda kalmış.
Ve o topluluğun içinden bir hikâye anlatıcısı: Diyar.
Her akşam ateş başında darbukasıyla hikâyeler anlatan Diyar, bu kez bizi kıyametin ilk günlerine, İstanbul’a götürüyor. Açlık, susuzluk, isyan ve ihanetin iç içe geçtiği bu anlatıda, yükselen muhafazakâr bir hareket — İzan — ve Diyar’ın kaderini altüst eden gizemli bir kız: Leylâ yer alıyor.
“Diyar’ın Gözleri”, büyük yangınların, göçlerin ve kayıpların ortasında şekillenen bir aşk ve vicdan hikâyesi.
Ve temel bir soru soruyor:
Dünya elimizden kayarken, biz kimin elini tutacağız?

 2025 Direklerarası Tiyatro Ödülleri “Tek Kişilik Performans” ödülü ile ödülleri toplamaya başlayan “9/8’lik Kıyamet” in bu sene pek çok ödülü daha alacağına eminiz.

 

28 Mayıs 2025
Saat: 19.30
Mekan: Tower Theatre
Yaş Sınırı: +16

 https://maviproduction.co.uk/2025/04/10/9-8lik-kiyamet/

Dansöz

Meryem isimli bir oryantalin hikâyesini ‘bakış’ çerçevesinde ele alan oyun, tiyatronun Antik Yunan’dan beri bakışla tanımlandığı teorik bir alanı (theatron, “bakılan/seyredilen yer” anlamına geliyor), oryantaldeki ekol farklarıyla birlikte sahneye taşıyor.

“Birilerine bakmak için özel olarak tasarlanmış bir alanda, yine özel bir bağlam içinde, bakış’ın ne anlama geldiğini araştıran” oyunda tek kişilik performansı ile Sezen Keser göz dolduruyor.

Yeni Tiyatro Dergisi Emek ve Başarı Ödülleri 2020 - “En İyi Çıkış Yapan Kadın Oyuncu”, Direklerarası Tiyatro Ödülleri 2020 - “Tek Kişilik Performans” ödüllü oyun Londra’da izleyicisi ile buluşmaya hazırlanıyor.

29 Mayıs 2025
Saat: 19.30
Mekan: Tower Theatre
Yaş Sınırı: +16

 https://maviproduction.co.uk/2025/04/10/dansoz/

Atölye: Yaz Yaz Yaz! Bugün Hemen Şimdi

Gördüğünüz gözden, hissettiğiniz yerden, duyduğunuz seslerden bir dünya kurmaya ne dersiniz?

Ödüllü Yazar Hande Ortaç ile gerçekleştirilecek bu yaratıcı yazı atölyesinde, örnek metinler üzerinden çalışacak, kendi öykünüzü kaleme alma fırsatı bulacaksınız.

Atölyemiz hem Türkçe hem de İngilizce yürütülecektir. Böylece, içinizden gelen dili seçerek kelimelerle özgürce oynayabilirsiniz.

Bu atölyeye katılmak için önceden yazma deneyiminiz olması gerekmez; sadece yeni şeylere keşfetmeye açık olmanız yeter!

Kelimelerden nasıl yeni bir dünya yaratıldığını merak eden tüm gençleri bekliyoruz.

 

28 Mayıs 2025
Saat: 12.00 - 14.00,
* 12 - 16 Yaş
Mekan: Tower Theatre

 

Atölye: Ben Senin Yerinde Olsam

Sahneye sadece izlemek için değil, değiştirmek için çıkıyoruz!

Forum Tiyatro uzmanı Mengü Türk’ün liderliğinde gerçekleştirilen Forum tiyatro atölyemizde bir hikâyeyi birlikte izliyor, sonra “Ben senin yerinde olsam ne yapardım?” diyerek sahneye müdahale ediyoruz. Oyunun akışını birlikte değiştiriyor, karakterlerin yerine geçip olaylara farklı çözümler getiriyoruz.

Rol alabilir, fikirlerini sahneye taşıyabilir ya da izleyici olarak tartışmaya katılabilirsin. Deneyim gerekmez — sözünü söylemek isteyen herkes bu sahnede yer bulabilir.

*Atölye dili Türkçe ve İngilizce’dir.

 

30 Mayıs 2025
Saat: 12.00
*  12 - 16 Yaş
Mekan: Tower Theatre

 

Lemonade Stand Up

Eren Erdoğan, Suat Eroğlu ve Yunus Dalgıç
gülmenin bilimini sahneye taşıyor!

II. Mevsimlik Oyuncular Tiyatro Haftası’nda, acıya merhem, derde deva, yüzlere ise yoga olmaya geliyorlar! Gündelik hayatın saçmalıkları, kuyrukta beklerken akla gelen büyük sorular, Türk usulü dertleşmeler ve kahkahanın evrensel diliyle buluşuyor.
Yani evet, bu üçlü yine sahnede ve yine absürt zekânın zirvesindeler!
Hazır olun: Bu gösteri sizi hem güldürecek, hem düşündürecek, hem de “ben de tam bunu yaşıyorum” dedirtecek.

 30 Mayıs 2025

Saat: 21.30
Mekan: Tower Theatre

 

 Söyleşi: Tiyatro Göçer Mi?

Tiyatro, sabit bir sahneye mi bağlıdır, yoksa yolculuk eden bir anlatı mıdır? Bir yerden başka bir yere taşındığında köklerini de beraberinde götürür mü, yoksa gittiği yerde yeniden mi filizlenir?

Bu söyleşide tiyatronun tarihsel olarak göçer doğasından yola çıkarak; mekân, kimlik, aidiyet ve dönüşüm meselelerine uzanacağız. Sanatın sınır tanımayan doğasını, hem fiziksel hem de zihinsel göç deneyimleri üzerinden birlikte tartışacağız.

Göçün yalnızca acı ve kayıp değil; aynı zamanda yaratıcılık, direnç ve yeniden inşa için bir alan olduğunu hatırlamak istiyoruz.

“Tiyatro Göçer mi?” sorusu yalnızca biçimsel bir arayış değil, aynı zamanda varoluşsal bir sorgudur.

 Bu göçerlik hâlinin tiyatroya nasıl yansıdığını birlikte düşünmek, konuşmak, belki de yeniden tarif etmek için…

Eda Çatalçam, Fatih Dönmez, Memet Ali Alabora ve Philip Arditti sahnede bu soruya yanıt arayacak.

Söyleşiye katılmak için tiyatro haftasındaki oyunlardan birine bilet almanız yeterli.

 

31 Mayıs 2025
Saat: 17.00
Mekan: Tower Theatre

 

 

Konser: The Third Culture Collective

Third Culture Collective, farklı kültürlerin ve yaratıcı ifade biçimlerinin kesişiminden doğmuş çığır açıcı bir sanat projesidir. Misyonumuz, müziğin birleştirici gücünü keşfetmek; etnik ezgileri, cazı ve psikedelik etkileri harmanlayarak izleyiciyi içine çeken canlı performanslar yaratmaktır.

Gerçek zamanlı doğaçlama ve görsel sanatçılarla işbirliği yoluyla, sadece bir konser değil; bağ kurma, iyileşme ve hikâye anlatımı yolculukları sunuyoruz. Kollektif, izleyicileri yalnızca izleyen değil, sürekli gelişen bir anlatının parçası olmaya davet eder. Sanatın sınırları aşarak kişisel düzeyde derinlemesine yankı bulduğu bir deneyim yaşatmayı amaçlıyoruz. Sesin, kültürün ve topluluğun sınırlarını yeniden tanımladığımız bu olağanüstü etkinliğe siz de katılın.

Jomy Jai – Klavye & Elektronikler
Salih Korkut Peker – Elektro Cümbüş / Çift Saplı (çağlama – perdesiz gitar)
Gökhan Demirdöğmez – Sol Klarnet
Cana Çankaya – Trompet
James Heggarty – Davul

 

27 Mayıs 2025
Saat: 22.00
Mekan: Tower Theatre

 

 

 

LSE'de “Türkiye, ABD ve Fiyat İstikrarı Politikaları" başlıklı panel

London School of Economics (LSE), 5 Haziran 2025 Perşembe günü dikkat çekici bir panele ev sahipliği yapacak. LSE'nin Contemporary Turkish Studies birimi tarafından düzenlenen “Inflation and Institutions: Türkiye, the United States, and the Politics of Price Stability” (Enflasyon ve Kurumlar: Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri ve Fiyat İstikrarı Politikaları) başlıklı panelde, Türkiye ve ABD’deki enflasyon dinamiklerini ve bu süreçlerde kurumların rolünü mercek altına alınacak.

Etkinliğin ana konuşmacısı, Koç Üniversitesi İktisat Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp olacak. Aynı zamanda Koç Üniversitesi-TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu’nun direktörlüğünü yürüten ve Ethos Economics Consulting’in kurucu ortağı olan Demiralp, iki ülkenin para politikaları ve kurumsal yapılarının fiyat istikrarına etkilerini karşılaştırmalı olarak değerlendirecek.

Panelin tartışmacı koltuğunda ise City University of London’da ekonomi doçenti olan ve LSE Avrupa Enstitüsü’nde misafir araştırmacı olarak görev yapan Dr. Orkun Saka yer alacak. Oturumun moderatörlüğünü ise  LSE Çağdaş Türkiye Çalışmaları Başkanı Prof. Dr. Yaprak Gürsoy üstlenecek.

LSE kampüsünde yüz yüze gerçekleştirilecek etkinlik saat 18:00’de başlayacak ve 19:30’a kadar sürecek. Panelin ardından katılımcılar için bir kokteyl düzenlenecek. Etkinlik, kamuya açık olup, özellikle ekonomi, siyaset bilimi ve kamu politikasıyla ilgilenen katılımcılara önemli bir tartışma zemini sunmayı hedefliyor.

The London School of Economics and Political Science

Houghton Street, London WC2A 2AE

t: +44 (0) 20 7955 6971

e: a.kircal-sahin@lse.ac.uk

lse.ac.uk/contemporary-turkish-studies

Gik-Der hükümetin göçmen karşıtı yasa tasarısını protesto ediyor: “Irkçı Politikalara Geçit Yok!”

LONDRA – Göçmenlere yönelik baskı ve ayrımcı uygulamalar her geçen gün artarken, Birleşik Krallık hükümetinin yeni “Beyaz Kitap” göçmenlik planı, insan hakları savunucuları ve göçmen örgütleri tarafından büyük tepkiyle karşılanıyor. Bu ayrımcı yasa tasarısına karşı seslerini yükselten Göçmen İşçiler Derneği (Gik-Der), 22 Mayıs 2025 Perşembe günü saat 18.00’de Londra’daki Başbakanlık konutu önünde bir protesto eylemi düzenleycek.

Hükümetin “Beyaz Kitap” planı, sığınmacıların temel haklarını kısıtlayan, başvurularını zorlaştıran ve sınır dışı uygulamalarını hızlandırmayı hedefleyen düzenlemeleri içeriyor. Plan, göçmenleri kriminalize eden yaklaşımıyla tepki topluyor. Bu adımlar, hem uluslararası insan haklarına hem de evrensel hukuk ilkelerine aykırı bulunuyor.

“Mültecilere Karşı Irkçı Saldırılara Son Verin!” çağrısıyla düzenlenen eyleme destek veren kurumlar arasında ADHK, Young Struggle, SKB ve Tohum Kültür Merkezi de yer alıyor.

22 Mayıs 2025 Perşembe günü saat 18.00’de Londra’daki Başbakanlık konutunun önünde gerçekleştirilecek eylem için organizasyon komitesi tüm emekçileri, insan hakları savunucularını ve duyarlı toplumu bu adaletsizliğe karşı ses çıkarmaya çağırıyor.

 

 

Londra Belediyesi ULEZ raporunu yayınladı: “Londra'da hava kalitesi iyileşiyor”

Londra Belediyesi, 29 Ağustos 2023'te yoğun eleştiriler altında hayata geçirdiği Ultra Düşük Emisyon Bölgesi’ne (ULEZ) ilişkin bir rapor yayınladı. Veriler, bazı sokakların araç trafiğine kapatılması, 1.800'den fazla sıfır emisyonlu otobüsün hizmete girmesi, taksi ve özel araç kiralama araçlarına getirilen yaş sınırlamaları ve emisyon temelli lisanslama gereklilikleri gibi uygulamaların hava kalitesini iyileştirmede etkili olduğunu gösteriyor.

Raporun Öne Çıkan Bulguları:

- Londra'da seyir halindeki araçların yaklaşık %97'si artık ULEZ standartlarına uygun hale geldi.

- ULEZ olmadan bir senaryoyla karşılaştırıldığında, zararlı NO2 (azot dioksit) kirleticilerinde önemli bir azalma gözlemlendi. NO2, astımı tetikleyen, akciğer gelişimini engelleyen ve akciğer kanseri riskini artıran zehirli bir gazdır. Tahmini azalma oranları şu şekilde:

  - Londra genelinde %27 daha düşük,

  - Merkez Londra'da %54 daha düşük,

  - İç Londra'da %29 daha düşük,

  - Dış Londra'da %24 daha düşük.

- Dış Londra'da araçların NOx (azot oksit) emisyonlarının 2024 yılında %14, PM 2.5 (partikül madde) egzoz emisyonlarının ise %31 daha düşük olması bekleniyor.

Londralılar Daha Temiz Hava Soluyor

ULEZ genişlemesi ve diğer çevre dostu ulaşım politikaları sayesinde, Londra'da hava kalitesinin iyileşmesiyle birlikte, özellikle astım ve solunum yolu hastalıkları gibi sağlık sorunları yaşayan vatandaşlar için olumlu bir etki yaratıldı. Belediye yetkilileri, bu tür önlemlerin, kent sakinlerinin daha sağlıklı bir çevrede yaşamasına katkıda bulunduğunu vurguluyor.

Londra Belediye Başkanı Sadiq Khan, "ULEZ genişlemesi ve diğer çevreci adımlarımız sayesinde, Londralılar artık daha temiz hava soluyor. Bu, özellikle çocuklar ve yaşlılar gibi savunmasız gruplar için büyük bir fark yaratıyor. Hava kirliliğiyle mücadelemiz devam edecek" dedi.

Bu gelişmeler, Londra'nın 2030 yılına kadar karbon nötr bir şehir olma hedefine doğru önemli bir adım olarak görülüyor.

Boğaziçili profesöre Viyana’da “Yozgat” dayağı

Göç, insanı hem sarsar hem de ona öğretici bir deneyim sunar. Bu travmatik sarsılma, bazı olgular üzerinde yeniden derinlemesine düşünmemize de olanak verir. Bu yazıda, Boğaziçili profesörün Viyana'da maruz kaldığı muamale üzerinden başka bir ülkede "öteki" olmanın anlamını ve bunun ruh halimiz üzerindeki etkilerini tartışacağız. 

Ramazan Yaylalı   

Editör: Fatoş Gül Özen

Kendi evinizden kopup “ötekinin” evinde misafir (gast) olmak efendinin bakışından kendini yeniden tanımlamayı gerektirir. Onun dayattığı kurallar manzumesine boyun eğme zorunluluğu içine fırlatıldığınız dünyanın kodlarını yeniden anlamlandırmak ve en nihayetinde  sarsılmış bir benlik duygusuyla baş başa kalmak demektir.

Bu travmatik sarsılma, bizi kendi benliğimizle ilgili duygu ve düşüncelerimizi ötekinin gözüyle yeniden tanımaya iter. Yani kısacası kendi “evimizde” varlığımızı sürdürürken içselleştirdiğimiz “kimlikler” ötekinin mahallesinde yeniden gözden geçirilerek anlam kazanır.

Bu anlamlandırma süreci aynı zamanda biz ile öteki arasındaki sınırın nerede başlayıp nerede bittiğine dair bilgi de verir. Bu tür “sembolik sınırların”, öteki ile etkileşime geçince gündelik hayatımızda davranışlarımızı ve duygularımızı nasıl şekillendirdiğine tanık oluruz. Böylelikle hem kendimizle hem de ötekiyle yeniden tanışmış oluruz. Goethe’nin “insan kendini yalnızca insanda tanır” sözünü bu bağlamda “insan kendini yalnızca ötekinde tanır” diye de tercüme edebiliriz.

Fakat bazı durumlarda bu karşılıklı tanıma süreci tek taraflı yani asimetrik gelişir çünkü “öteki” ukala bir karaktere bürünür ve sizi “öznel bir kategorinin” içine hapsederek söylemlerle kuşatır. Yani biraz da istatiksel bakarak ortalamayı alır ve onun üzerinden kurgusunu temellendirir. Bu aslında evrensel bir eylem biçimi olduğu kadar insana dairdir bir durumdur, çünkü olguları tek tek ayıklayıp analiz etmek zahmetli bir iştir. Zihnimiz işin kolayına kaçmayı, üst bir perdeden ikili kategorilere (iyi/kötü gibi) bölüp mührü vurmayı daha çok sever. Bu sadece öteki için değil bizim için de geçerli bir kuraldır aslında.

Dolayısıyla ötekinin bu tembelliği ya da kasıtlı yaklaşımıyla bizi onun “mahallesine” ayak basmadan çoktan kurgulanmış bir “öznellik-pozisyonu” [subjekt-position] içine soktuğunu fark ederiz ve  bu “pozisyon” pozitif olsun negatif olsun “söylemlerle” öteki tarafından çoktan inşa edilmiş bir alandır. Althusser'in “biz daha doğmadan, bir ‘kimlik’ bizim için hazır beklemektedir” saptamasını göç fenomeni açısından yorumlarsak, biz daha öteki mahalleye ayak basmadan bizim için biçilmiş bir kimlik çoktan hazır beklemektedir diyebiliriz. Daha da somutlaştırarak söylersek siz Viyana havalimanına iner inmez, kendinizi öteki tarafından önceden biçilmiş bir rol içinde bulursunuz. Bu insanın arzu ettiği bir başlangıç olmasa bile, pratikte kaçınılmaz bir deneyimdir. 

Dilerseniz yukarıdaki önermelerle örtüşecek bir şekilde gerçek hayattan bir anıyla meseleyi somutlaştıralım:

Do you want a Shish Kebap?

Hikâye Avusturya’nın başkenti Viyana'da, güneşli bir haziran ayında, üniversiteli gençlerin bütün gün oturup sohbet ettiği MQ-Meydanında geçiyor. Ortada boş bir alanı bulunan ve çevresi kafelerle çevrili bir yer burası. Bu kafelerden birinde;  Viyana Üniversitesi’nde sinema alanında doktora yapan bir arkadaş ve Boğaziçi Üniversitesi’nden Viyana Üniversitesi’ne altı aylığına misafir olarak gelmiş bir hocayla birlikte keyifli bir sohbet yapıyoruz. Bir taraftan da garsonun o kalabalık arasında bize doğru gelmesini umut ederek  siparişlerimizi vermek istiyoruz.

Yaklaşık 20 dakika sonra, orta yaşlarda bir garson nihayet bizim masaya doğru geliyor. Gerginliğini ve öfkesini sahte bir tebessümle kamufle etmeye çalışan tipik bir Avusturyalı. Tam siparişleri vermek için söz almaya başlıyoruz ki, garson öfkeli ve alaycı bir yüz ifadesiyle bize yönelerek: “Size isterseniz Nargile ve şiş Kebap getireyim, bu havada iyi gider ne dersiniz?” diye sorunca, bizler şaşkın şaşkın garsonun tam olarak ne demek istediğini anlamaya çalışıyoruz. O sırada garsonun tavrı, tonlaması ve yüz ifadesinden açıkça bu sorusunun içinde bir aşağılama niyetinin olduğunu hemen o an hissediyoruz. Bize karşı takınılan bu tavır apaçık ırkçı ve aşağılayıcı bir tavır. Masada oturan üç “Orta Doğulu” olarak hem garsonun yüz ifadesine hem tonlamasına bakarak bunun net bir şekilde bir küçümseme olduğunu anladığımızı, birbirimize bakarak teyit ediyoruz.

 “Visibility’nin” dayattığı zoraki “eşitlik!”

Maruz kaldığımız bu iğrenç tavrın hemen ardından hocamız garsona sert bakışlarla ve öfkeli bir ses tonuyla “Git bizim esas istediğimiz siparişleri getir” diyerek haddini bildirmeye çalışıyor. Hocamız daha önce Almanya’da bir süre yaşadığı için bu tür ırkçı meselelere oldukça aşina. Fakat yıllar sonra böyle bir tavırla tekrar karşılaşınca Almanya’daki günlerini hatırlıyor ve bize dönerek “işte gençler ben bu yüzden Avrupa'yı terk edip mevcut siyasal rejime rağmen Türkiye’ye dönme kararı almıştım. Çünkü Avrupa'da ikinci sınıf bir insan olarak yaşamaktan bıkmıştım” dedi. Hoca ne yaparsa yapsın ötekinin evinde hep bir küçük öteki kalacaktı, sahip olduğu kültürel sermaye ve statüye rağmen bu hiçbir zaman değişmeyecekti. Masada oturan kimliği, eğitimi, kültür seviyesi ne olursa olsun ötekinin gözünde Viyana’nın 10. Bölgesinde oturan alelâde kebap satan gurbi kebapçı muamelesi görüyordu. Onun beğenileri, zevkleri üzerinden değerlendirilip tartıya, teraziye konuluyordu.

 Habsburglar Anton’u, Anton ise biz ‘Kanakeleri’^[1] dövüyordu

Yaşanan hadiseye geri dönersek, garsonun bu tavrının altındaki psikolojik nedenlere baktığımızda meselenin basit bir ırkçılıktan öte bir şey olduğunu fark ediyorsunuz. Garsonun saç stili, giyimi ve aksanından onun Viyanalı olmadığını bilakis “taşralı” olduğunu, yıllardır Avusturya’da yaşayan biri olarak anlamak pek zor değil. Gözlemime dayanarak, Viyana’nın orta ve üst sınıf kültürüne ait olmadığını söyleyebilirim. Bu sadece garson olmasıyla ilgili bir durum değil yukarıda belirttiğim gibi sahip olduğu “habitus” onu çok kolay ele veriyor. Viyana ile taşra arasındaki kültürel gerilim dünyanın birçok toplumunda olduğu gibi Avusturya’da da olağan bir gerçekliktir. Bu bir bakıma yüksek kültür ile halk kültürü çatışması gibi bir şey. Tıpkı Türkiye’de eğitimli metropol insanıyla taşra insanı arasındaki gerilim gibi. Avusturya gibi küçük bir ülkede bile kentli ve taşralı arasında bu çekişme halen mevcuttur. Örneğin ben üniversite öğrenimim sırasında sınıfta bulunan Avusturyalı taşralı öğrencilerin Viyana’da yaşadıkları eziklik duygusuna çok kez tanık olmuştum. Hatta bir keresinde Avusturya İsviçre sınırına yakın Voralberg bölgesinde bulunan bir köyden Viyana Üniversitesi’ne okumaya gelen bir sosyoloji öğrencisi Avusturyalı genç bir öğrenciyle sohbet ederken Viyana’da taşralı öğrencilerin yaşadıkları dışlanmayı bizzat kendisinden dinlemiştim.

Muhtemelen bizim taşralı garson Anton da bu gerilimi orta sınıf bir kafede çalışırken çok kez yaşamış olmalı ki bu narsist-ego yaralanmasını dengelemek için kendisinden bir tık aşağı gördüğü biz Orta Doğulu üç kişiyi aşağılayarak gururunu okşamak istiyordu. Bu tavrıyla kendinden aşağıda gördüğü öteki üzerinden, kendini yeniden tanımlamak istiyordu.

Fakat meselenin garip tarafı garsonun dış görünüşü baz alarak Boğaziçili profesöre dönerci muamelesi yapması kelimenin tam anlamıyla Boğaziçili hocanın egosunu “döner bıçağıyla” delip deşmek gibi bir şeydi. Yani Orhan Kontan’ın da dediği gibi “bu artık aşağılık bir dramdır.” Elit bir üniversitenin üyesinin şahit olduğu bu olayın onda büyük bir narsist yaralanmaya yol açtığı kesindi.

 Derde derman üç bakış, üç alkış

Yaklaşık bir iki saat kafede oturup sohbet ettikten sonra, hocanın telefonuna bir mesaj geliyor. Mesaj Viyana’da bulunan üç Boğaziçili öğrenciden. Sanırım Viyana Üniversitesi doktora öğrenimi için buradalar. Daha önceden tanıştıkları hocanın Viyana’da olduğunu öğrenip kendisiyle görüşmek için o güne bir randevu ayarlamışlar. Hoca bize dönerek mesajdaki adresi gösterip “Buradan sonra beni orada bekleyen arkadaşların bulunduğu yere götürebilir misin?” diye rica ediyor. Ricasını kabul edip oturduğumuz kafeye yakın yan sokakta bulunan “Amerlinghaus-kafeye” kadar kendisine eşlik ediyoruz. Kafenin bahçesinde oturup hocayı bekleyen üç Boğaziçili kadın arkadaş, hocayı görür görmez büyük bir saygıyla ayağa kalkıp hocalarıyla selamlaşıyorlar. Hocanın keyfi yeniden yerine geliyor, kendisine ve sahip olduğu statünün getirdiği o müthiş tatmine yeniden kavuşuyor. Hocanın birkaç saat önce yaşadığı “narsist yaralanma” eski öğrencileri tarafından büyük saygıyla karşılanması sonucunda tekrar dengelenmiş gibi görünüyor. Viyana’da sıradan bir göçmen olarak değil de koskoca bir Boğaziçili profesör olduğunu hatırlatan bu buluşma ona çok iyi geliyor. Aksi takdirde yaşadığı o dışlanma ve ayrımcılığın getirdiği öfke kolay kolay dineceğe benzemiyordu.

İnsan öteki ile var olan, dolayısıyla ötekinin tanıklığına yani ötekinin onayına (anerkennung) muhtaç bir varlık. J.Lacan’ın da çok yerinde tespitiyle “insani arzu ötekinin arzusunun arzusudur; yani insan arzulanmayı arzular”. Eğer bu durumda “efendi” sizi arzulamıyorsa, bu aslında siz yoksunuz anlamına geliyor demektir. Bir başka deyişle Boğaziçili hocamız bu ontolojik acıya dayanmayıp Almanya’dan ülkesine bütün siyasi gerilimlere rağmen temelli dönmesini gayet iyi anlamak gerekiyor. Kısacası insan kendini evinde hissettiği bir dünyada mutlu oluyor. Özetle Sivan Perwer’in bir eserinde cok güzel dile getirdiği gibi:

“…Lê bulbul kirin qefesa zêrîn

Dîsa bangkir ko ax welatêm kanî …”[2]

[Bülbülü altın kafese koymuşlar, yine de vatanım nerede diye haykırmış]

 

Efendinden kaçış yok gibi

Hocamız altı ay sonra tekrar memleketine, kendi dünyasına yani kendisini evinde gibi hissettiği “habitusana” dönerek, bir nevi yaşadıklarını geride bırakıp gidiyor. Fakat geriye kalanlar, yani biz göçmenler, bu hayatımıza kaldığımız yerden devam etmek zorundayız. Efendi tarafından itildiğimiz “öznelik-pozisyonu” ya da “persona” biz göçmenlerin kaderi gibi görünüyor. Ya bu kadere boyun eğeceğiz ya da başka bir hikâye kurmak adına başka hayatlara doğru göç edeceğiz.

Dilerseniz yazının sonunu, Belçika'da doğmuş üçüncü kuşak Yönetmen Volkan Üçe`nin “CINEDERGI[3]”de verdiği bir söyleşisinden bir bölümle kapatalım:

“Mesela benim Belçika’daki gözle görülür personam Türk olmam. Sırf bu yüzden benim kişiliğime, karakterime, hayata bakış açıma, siyasi duruşuma, kadınlara, dünyaya olan bakışıma belirli bir değer biçiliyor. Ve maalesef çoğu insanla olan muhabbetler bu persona yüzünden epey sığ geçiyor, bir üstten bakış seziyorum.”

 

 

 

---

^[1] Kanaken: Argoda Türkiyeli Göçmen

[2] Sivan Perer  “Xewna Min“ Albümü, 1991

[3] http://www.cinedergi.com/2021/11/15/her-sey-dahil-mi/