Uygarlıkların kesiştiği tarihi şehir: Lviv

İngiltere’de hükümetin 4 Ağustos 2021 çarşamba günü açıkladığı trafik ışığı sisteminde Türkiye yine kırmızı listede kaldı. Kararın açıklanmasını büyük bir umutla bekleyip sonrasında hayal kırıklığına uğrayanlar için bu yazıda 10 gün konaklamalı Ukrayna Lviv rotasını önereceğim.

 

İngiltere hükümeti üç haftalık güncellemeleri bilim insanlarının görüşleri doğrultusunda mı yapıyor? Yoksa bir takım politik lobiler bu kararların alınmasında etkili oluyor mu? Bana kalırsa ikinci gibi, yoksa salgından kırılan Hindistan birdenbire kırmızı listeden amber listesine alınmazdı. Öte yandan Avrupalı dev turizm şirketlerinin de Türkiye’nin kırmızı listede kalmasından memnun olduğunu söylemeye gerek yok. Buna bir de artık havlu atmış Türkiye lobisini ekleyelim…

Artık olan oldu… Bu yazıda Türkiye’den Birleşik Krallık’a gitmek için alternatif, ucuz ve gezip görecek bir güzergâh arayanlara Ukrayna’nın Polonya sınırındaki Lviv şehrini önereceğim…

Beşinci yüzyıldan bu yana farklı kültürlere ev sahipliği yapan Lviv, kendisine has kentsel dokusu, tarihi binaları, kiliseleri, müzeleri ve kalesiyle gezip görülmeyi hak ediyor.

 LVİV’E ULAŞIM

Lviv’e Pegasus’un havayollarının haftada dört gün, THY’nin ise haftada üç gün seferleri bulunuyor. Ukrayna’nın batı sınırında yer alan bu tarihi kente yaklaşık iki saatlik bir uçak yolculuğuyla ulaşılıyor. Ukrayna'ya gitmeden önce seyahat sigortası yaptırmak zorunlu. 8-9 pound civarında tutan sigortayı www.visitukraine.today aresinden yapabilirsiniz. 

Yolculuğunuzu daha da maceralı kılmak isterseniz Lviv’e Kiev üzerinden de geçebilirsiniz. Böylece iki kenti birden görme olanağı elde edebilirsiniz.

Kiev’den Lviv’e karayolu, havayolu ve tren yolu ile gidilebilir. Ben tren yolunu tercih ettim. Doğrusu tren biletini alırken Ukrayna’daki trenlere ilişkin hiçbir fikrim olmadığı için yaklaşık 540 km’lik bu yolculuğu göze alıp almama konusunda tereddüt içerisindeydim. Akşam saatlerinde yaklaşık iki saatte bir tren var Lviv’e… Kiev tren istasyonu şehrin merkezine çok yakın, metroda üniversite durağında inerek kolayca ulaşabilirsiniz. Yolculuk sekiz saat sürüyor. Tren gerçekten çok konforlu… İçeride poşet içinde yatmak için ne gerekiyorsa yastık, yorgan, örtü hazır edilmiş. Kompartımanda ayrıca pencere kenarında bir masa, askılar, şarj için priz ve radyo bulunuyor. Hal böyle olunca trende yolculuk yapmak yerine bir otel odasında istirahat etmiş gibi oluyorsunuz. Dilerseniz yanınıza yiyecek içecek bir şeyler de alabilirsiniz. Kimse bira mı içiyorsunuz, votka mı içiyorsunuz bakmıyor bile. Tuvaletler de son derece temiz.

Ulaşım demişken, Ukrayna'ya gitmeden telefonunuza muhakkak Uber ya da Bolt uygulamalarından birini indirin. Böylece taksi ücretleri konusunda bir sürprizle karşılaşmazsınız. Örneğin Lviv havaalanından şehir merkezi yaklaşık Bolt uygulaması ile yaklaşık 4 pound tutuyor. 

DÜNYA KÜLTÜR MİRASI LİSTESİNDE

Gelelim Lviv’e… Lviv tren istasyonu gerçekten bir mimarlık harikası… Tarihi binanın her yanı göz alıcı heykellerle süslenmiş. Buradan şehir merkezine otobüsle ya da taksiyle gidilebilir. Yürüyerek de yaklaşık yarım saat mesafede ulaşılıyor. Kenti daha yakından keşfetmek amacıyla ben yürümeyi seçtim. Lviv gerçekten çok temiz bir kent. Caddeler, çoğunlukla Arnavut kaldırımı döşenmiş sokaklar son derece bakımlı. Şehir ilk başta bir açık hava müzesi izlenimi uyandırıyor. Her yanda heykeller çıkıyor karşınıza. Bunlardan bazıları ulusal semboller. Ukrayna’nın milli kahramanı şair Şevçenko’nun heykeli bunlardan en heybetlisi…

Orta Avrupa ülkelerinde görmeye alıştığınız evlerin duvarlarına ve kapı üstlerine konulmuş olan heykelcikleri Lviv’de de görebilirsiniz. Birbirine yaslanan, heykellerle süslenmiş, rengarenk boyalı bu evler Lviv’in mimari güzelliğinin birer sembolü adeta. Bu evleri 17. Yüzyılda şehre ünlü mimarları davet ettiren tüccarlar yaptırmış. Lviv bu özelliği ile Unesco’nun Dünya Kültür Mirası Listesi'nde de yer alıyor.

Lviv, 13. yüzyılda, Galiçya Prensi Danylo Halytsky tarafından kurulmuş. Prens Danylo, yeni kurulan kente oğlu “Leo” nun adını vermiş. Daha sonraki yıllarda, bölgedeki değişiklilere paralel olarak şehrin adı hep değişmiş. Lviv şehrinin simgesi olan aslan buradan geldiği için aslan heykellerini her yerde görebilirsiniz.

TİPİK BİR ORTAÇAĞ KENTİ

Lviv’in nüfusu 860 bin, Ukraynalılar bu nüfusun yaklaşık % 90’ını oluşturuyor. Ülke Polonya sınırında olduğu için şehirde küçük bir Polonyalı azınlık da yaşıyor. Lviv’in kozmopolit yapısında tarihi boyunca değişik uygarlıkların kesişme noktasında bulunması, önemli ticaret yollarının üzerinde kurulması ve dini bir merkez olarak öne çıkması önemli bir yer tutuyor. Şehir Polonya, Polonya-Litvanya Birliği, Avusturya, Avusturya -Macaristan İmparatorluğu gibi devletlerin de egemenliğinde bulunmuş.

Lviv, tipik bir Ortaçağ kenti izlenimini veriyor… Kent meydanı olan Rynok Meydanı Krakow’daki meydana çok benziyor. Bu meydanın merkezinde bugün belediye binası olarak kullanılan bir kale bulunuyor. Kaleye her gün binlerce turist çıkıyor… Dar merdivenlere tırmanmak bir hayli yorucu ve meşakatli olsa da kalenin manzarası gerçekten muhteşem… Yeşillikler içerisindeki Lviv’in estetik harikası evleri bütün güzellikleriyle ayaklarınızın altına seriliyor… Kale; Diana, Adonis, Neptün ve Amphitria’yı simgeleyen dört heykelle çevrili. Tarihi Orta Avrupa kentlerinde çok sık karşılaşılan Neptün heykelinin bulunduğu alan Orta Çağ’da idam cezalarının infaz edildiği alanmış…  

UYGARLIKLARIN KESİŞME NOKTASI

Lviv’in en gözde mekânları da bu kalenin etrafında yer alıyor… Lviv’de adım başı tarihi bir kiliseye rastlamak mümkün… 1356 yılından kalma Ermeni katedralini bir öğle vakti ziyaret ettim. İçerideki ışık oyunları kiliseyi mistik havaya bürümüş, gerçekten çok hoş bir manzara ortaya çıkarmıştı. Lviv’de ayrıca tarihi bir Ermeni sokağı da bulunuyor.

Ayrıca Boymi Kilisesi, Bernardine Manastırı, Sain-Georges Katedrali, Saint Nicolas Kilisesi de mutlaka ziyaret edilmeli… Kentte dikkatimi çeken tek gotik mimari Latin Metropolitan Katedrali… Bu yönüyle hafiften bir Prag izlenimi veriyor. Geri kalan yapılar barok tarza daha uygun. Katolik kiliselerinden birinde fotoğraf çekerken kadının birisi yasak olduğunu söyledikten sonra şu cümleyi ekledi. “Burası Ortodoks kilisesi değil!”  

Çok kültürlülükten bahsettik. Lviv’de Yahudilerin de izlerini bulmak mümkün. Sinagog ve Yahudi sokağı da var. Ayrıca Lviv’in sabaha kadar açık olan iki barından biri de Yahudilere ait. Barı tavsiye eden birisi, “pazarlık etmeyi unutmayın” dedi. Oysa Ukraynalılar genelde pazarlık bilmezler.

Lviv tiyatro, opera ve müze bakımından da bir hayli zengin bir kent.. Şevçenko Parkı’ndaki Doğa Tarihi, Geleneksel Sanatlar ve Doğa Tarihi Müzesi’ni gezme fırsatım olmadı ama dış görünüşleri dahi oldukça etkileyici… Müze demişken, gardan Lviv’e doğru yürüdüğüm sabah yolun üzerinde yaşlıca bir adam koluma girerek bana bir müzeyi gezdirmek istedi. Sabahın köründe böyle bir durumla karşılaşınca insan ister istemez acaba para mı isteyecek diye düşünüyor. Topkapı Otogarı’ndaki gibi çığırtkanlar gibi koluma girip de Avusturya’dan kalma tarihi binayı büyük bir iştahla gezdiren bu adam beni bir hayli şaşırttı.

UKRAYNA MİLLİYETÇİLİĞİNİN KALESİ

Lviv aynı zamanda bir kültür kenti… Ukraynalı entelektüellerin bu kentte yaşadıkları söyleniyor. Ukrayna’nın ilk gazetesi bu kentte yayınlanmış. Lviv, Kiev’den sonra en önemli üniversite şehri. Buradaki ilk üniversitenin tarihi 1700’lü yılların sonuna dayanıyor.

Lviv aynı zamanda Ukrayna milliyetçiliği bakımından da simgesel bir anlam taşıyor. Ukrayna’nın doğusu Rusya yanlısı bir politika izlerken, en batıdaki bu kent tam anlamıyla Ukrayna milliyetçisi bir çizgi izliyor. Ukrayna’nın milliyetçi partisinin adı Özgürlük Partisi… Aslında buradaki milliyetçilik Rusya’dan kopuşu simgeliyor. Bazı marketlerin raflarında milliyetçi partinin bedava dağıtılan gazetesinin başköşeyi süslediğini gördüm. Milliyetçilik demişken sözü kentin bence en ilginç barı olan Kryivka Bar’dan açalım… İkinci Dünya Savaşı’nda sığınak olarak kullanıldığı söylenen bar alanı gerçekten tam bir sığınak gibi dizayn edilmiş… Lviv’deki barların tamamında iç dekorasyonların zevkli ve incelikli tasarlanmış olması dikkat çekiyor zaten. Ancak Kryivka Bar gerçekten enfes bir dekorasyona sahip… Kapıdan girer girmez bir kışlaya girdiğiniz izlenimine kapılıyorsunuz. Çünkü kapıda sizi elinde silah olan bir asker karşılıyor. Ve parolayı soruyor… Sizin bunun karşılığında Ukraynaca “çok yaşa Ukrayna” manasına gelen sözü söylemeniz gerekiyor. Ritüel bununla da bitmiyor, asker size matarasından çok sert bir içki ikram ediyor. Onu bir dikişte içmeniz lazım. Bir süre bekliyor, eğer size bir şey olmazsa Rus değilsiniz ve içeriye girebilirsiniz demektir… Tabii ki bu bir şaka… İçeriye Ruslar da girebiliyor. Hatta şöyle ironik durumlar da ortaya çıkabiliyor. Askerin sorduğu soruya büyük bir iştahla Ukraynaca cevap vermek isteyenler Ukraynaca evet anlamına gelen “tak” sözcüğünü kullanmak yerine bazen alışkanlıkla Rusça evet anlamına gelen “da” sözcüğünü kullanabiliyorlar. Karanlık dehlizlerde ilerleyerek ulaşılan barın dört baş ayrı bölümü var. İçeride askeri kıyafetler, İkinci Dünya Savaşı’ndan kalma fotoğraflar, silahlar, savaşta kullanılmış araç gereçler, bayraklar, tahta sandıklar, bataryalar yer alıyor.

EKONOMİK KRİZİN ETKİSİ

Lviv’de ilgimi çeken mekânlardan biri de Gaz Lambası adını taşıyordu. (Ukranyacası da aynı) Üç dört katlı bu bar olduğu gibi türlü çeşit gaz lambaları ile dekore edilmiş. Girişinde gaz lambasının önünde oturan bir adam heykeli var. Hatta küçük bir hediyelik dükkânı bile var. Yine karanlık bir koridordan ulaşılıyor bara. Erimiş mumlarla bezenmiş bir alana bozukluk para koyarak dilek dileyebiliyorsunuz. Lviv; Kiev gibi gece hayatının durmadan sürdüğü bir yer değil. Biraz muhafazakâr yapısının etkisiyle olsa gerek. Akşam on birden sonra barların neredeyse yarısı kapanıyor. Gece ikiye kadar açık olan birkaç bar var. Sabaha kadar açık olan ise okuduğuma göre sadece iki tane…

 Lviv’de gezip görülecek yerlerden biri de tarihi mezarlığı… Üç yüz yılı aşan tarihi olan bu mezarlık olağanüstü heykellerle donatılmış durumda… Sadece bu mezarlığı bile tam anlamıyla gezebilmek için yarım günden fazlasına ihtiyaç var.

Lviv turistler için muhteşem bir kent olabilir ama kent sakinleri açısından durum hiç de öyle değil… Beni tren istasyonuna bırakan adama neden sokaklarda çalışan çöpçülerin, tramvay şoförlerinin hep kadın olduğunu sordum. “Sokaklarda sadece kadınları görürsün çünkü erkeklerin hepsi çalışmak için Avrupa’ya gittiler” dedi. “Ben bir firmada yönetici olarak çalışıyorum. Aldığım maaş 2500 Grivna (yaklaşık 800 lira) bunun için ayrıca bir de taksicilik yapmak zorundayım. Beni Anlaşılan o ki, turistlerin büyülenerek keşfe çıktıkları bu kentin gerçek sakinleri zorlu yaşam mücadelesi içerisinde var olma savaşı veriyorlar.

 Tuncay Bilecen

·       * Bu yazı 2013 Mayıs ayında Özgür Kocaeli gazetesinde yayınlanmıştır.