Ankara Anlaşmalılar salgından nasıl etkilendi?

 COVID – 19 salgınından en çok etkilenenlerin başında son gelen göçmen grubunu oluşturdukları için Ankara Anlaşmalılar geliyor. Bu yazıda, Ankara Anlaşmalıların salgından nasıl etkilendiğine ilişkin yaptığım araştırmanın sonuçlarını paylaşıyorum.

 Doç. Dr. Tuncay Bilecen

2019’DA 12 BİNİN ÜZERİNDE BAŞVURU VAR

Temmuz – Eylül 2020 tarihleri arasında COVID - 19 salgının Ankara Anlaşmalıları nasıl etkilediğini ölçmeye yönelik online bir anket çalışması yaptım. Ankete katılım gösteren 280 kişinin % 53’ü kadın, % 47’si ise erkek. Yaş ortalamaları 37. Birkaç yıl öncesinde başvuru yapanların olduğu düşünüldüğünde Ankara Anlaşmalıların ortalama olarak otuzlu yaşların başında göç ettiklerini söyleyebiliriz.

Katılımcıların % 55’i evli, bu grubun % 48’nin hiç çocuğu yokken, bir çocuğu olanlar % 25, iki çocuğu olanlar % 24, üç çocuğu olanlar ise % 2’lik bir kesimi oluşturuyor. Eğitim durumu bakımından ise katılımcıların % 60’ı üniversite, % 27’si lisansüstü eğitim, % 10’u ise lise mezunu olarak görülüyor. Bu da sahada şahit olduğumuz “eğitimli Ankara Anlaşmalı” yargısını doğrulayan bir durum.

“Anlaşmaya ne zaman başvurdunuz?” sorusuna verilen yanıt ise son yıllarda Ankara Anlaşması’na gösterilen yoğun ilgiyi kanıtlar nitelikte. Anlaşma 31 Aralık 2020’de sona ereceği için 2019’da 12 binin üzerinde başvuru gerçekleşmişti. Buna göre katılımcıların % 47’si 2019’da, % 14’ü 2018’de, % 11’i ise 2020 yılında başvurmuş. Bir başka deyişle % 73’ü son üç yılda anlaşmaya başvuru gerçekleştirmiş. Bu durum Ankara Anlaşmalıların büyük bir kısmının henüz Birleşik Krallık’a uyum sürecinde olduğunu ve COVID – 19 salgınının etkilerine çok kırılgan bir dönemlerinde maruz kaldıklarının bir başka kanıtı olarak değerlendirilebilir. 

ANKARA ANLAŞMALILARIN YARISINDAN FAZLASI DESTEK PAKETİNDEN YARARLANAMADI

Ankara Anlaşmalıların yarısından fazlasının self-employed olduğunu düşündüğümüzde çoğu kişi bu dönemde iş yapamadı. Vize türleri nedeniyle kira, çocuk gibi sosyal yardımlardan da yararlanamayan Ankara Anlaşmalılar bu dönemi birikimlerini harcayarak ya da borçlanarak geçirmek zorunda kaldılar. Hükümetin açıkladığı maaş yardımı gibi yardımlardan çoğu limited şirket direktörü veya şirket sponsorluğunda gelen kişiler yararlanmış olsa da ülkeye ayak basalı birkaç ay olan ve henüz bu yardımlardan yararlanmaya elverişli olmayan birçok kişi büyük mağduriyetler yaşadı.

Nitekim “Birleşik Krallık’ta hükümetin COVID - 19 destek paketinden yararlandınız mı?” sorusuna katılımcıların % 58’i hayır cevabını vermiştir. Bunun nedenini sorduğumuzda ise % 60’lık katılımcı grubu yasal olarak başvuruya uygun olmadığını dile getirmiştir; % 27’lik bir grup “vizemin tehlikeye gireceğini düşündüğüm için”, % 12’si ise “yeterli bilgiye sahip olmadığı için” başvuramadığını belirtmiştir.

SALGIN DÖNEMİNDE ÇOĞU ANKARA ANLAŞMALI ÇALIŞAMADI

Salgın boyunca çalışmaya devam ettiniz mi?” sorusuna görüşmecilerin % 75’i hayır cevabını vermiştir. Katılımcılar bu süreci ekonomik olarak birikimlerini kullanarak veya borçlanarak geçirdiklerini dile getirmektedir.

Salgın döneminde işini ve umudunu kaybettiği için birçok kişi ve aile kendisine aynı soruları soruyor: “artık geri dönmenin vakti geldi mi?”, “geri mi dönsem yoksa biraz daha direnip ‘mutlu sona’ yani süresiz oturuma mı ulaşsam?” Bu soruya verilen yanıt kişisel, psikolojik, ailevi, kültürel, sosyal, ekonomik, siyasî birçok nedene veya bunlardan birkaçına bağlı olarak değişebilir. Ancak değişmeyen bir şey var ki, birkaç yıl önce Türkiye’den büyük umutlarla Birleşik Krallık’a göç edenler için salgın süreci hiç de iyi geçmedi. Son olarak “peki, geri dönmeyi düşünüyor musunuz?” sorusuna ise katılımcıların % 62’si “hayır düşünmüyorum”, % 25’i ise “önümüzdeki aylardaki gelişmelere göre karar vereceğim” cevabını vermektedir. “Bu sebeple geri döndüm” diyenler % 7, “evet, düşünüyorum” diyenlerin oranı % 3 civarındadır, kararsızlar ise % 4 civarındadır. Bu da bütün bu olumsuzluklara rağmen birçok Ankara Anlaşmalının oturumlarını kaybetmemek mücadele etme kararlılığında olduğunu göstermektedir.

UMUTSUZLUK VE BELİRSİZLİK 

Salgının devam ettiği şu günlerde pek az Ankara Anlaşmalı çalışabiliyor ya da çalışmaya devam edebiliyor. Geri kalanlar ise umutsuzluk ve belirsizlikle karşı karşıya. Bu yüzden maddi harcamalarını dengelemek için bir kısmı bu süreci Türkiye’deki ailelerinin, tanıdıklarının yanında geçirmeye karar verdi. Bu dönüş “kesin dönüş” manasını taşımıyor elbette. Biraz bekleyelim, görelim, durumumuz netleşince tekrar geri geliriz şeklinde bir tavır bu. Bu ilk defa yaşanan bir olgu değil. Göç, karışıklık ve güvencesizlik döneminde güvenli yere doğru hareket etmekse, bu hareket ileriye doğru olabileceği gibi geriye doğru da olabilir ya da döngüsel bir seyir izleyebilir. Gelecekte dönme kararı alanların ne kadarı Birleşik Krallık’a geri döner, ne kadarı Türkiye’de kalıcı olur bunu söylemek için henüz erken. Bu, göçmenlerin finansal durumlarına, yaptıkları işlere, medeni durumlarına, çocuklarının olup olmadığına, sosyal bağlantılarına göre değişecektir. Her ne kadar çoğu Ankara Anlaşmalıda “ne olursa olsun şu süresiz oturumu alana kadar her türlü güçlüğe katlanmalıyım” şeklinde bir irade olsa da şu koşullarda bir öngörüde bulunmak oldukça güç.

COVID – 19 salgını “hayırlı” bir etkisi varsa o da Birleşik Krallık’a birinci göç dalgasıyla gelenlerle ikinci göç dalgasıyla gelen Ankara Anlaşmalılar arasındaki buzların erimesine ve karşılıklı önyargıların ortadan kalkmasına katkı vermesi oldu. Salgının hayatı felç ettiği günlerde, Kuzey Londra’da faaliyet gösteren Day-Mer (Turkish and Kurdish Community Centre), Britanya Alevi Federasyonu, İngiltere Alevi Kültür Merkezi ve Cemevi gibi toplum merkezleri bu dönemde Ankara Anlaşmalılar da dâhil bütün göçmen gruplarına yönelik çok önemli destekler sağladılar. Bu örneklerin çoğalması, zor bir dönem geçiren göçmenler arasında dayanışma bağlarını güçlendirmesi açısından son derece önemli. Üstelik bu dayanışma örnekleri çoğaldıkça göçmenler arasında öteden beri var olan karşılıklı önyargılar ve hiyerarşik ilişkiler de ortadan kalkacaktır.

*Bu yazı Gerçek Gazetesi’nin Eylül 2020 sayısında yayınlanmıştır.

 

 👉1 Ağustos 2020’de İngiltere Cemevi ve Kültür Merkezi'nde yaptığım "Dönmek mi zor, kalmak mı? Ankara Anlaşmalılar COVID- 19 salgını ve Ankara Anlaşmalılar" başlıklı sunumu Bisikletli Gazete’nin YouTube kanalından dinleyebilirsiniz.

https://www.youtube.com/watch?v=VOk1yEob3Ms&t=1730s