Dünya Göçmenler Günü vesilesiyle göç meselesine yeniden bakmak

Bugün “Dünya Göçmenler Günü.” Göç konusu son yıllarda gerek akademide gerekse medyada daha önce hiç olmadığı kadar ilgi görüyor. Kuşkusuz bunun en önemli sebeplerinden biri son yıllarda insan hareketliliğinde yaşanan büyük artış.

(2020)

Tuncay Bilecen

tuncaybilecen@gmail.com

İNSANİ HAREKETLİLİK ARTARKEN DÜNYA KÜÇÜLÜYOR

Günümüzde insani hareketlilik; ekonomik, politik, sosyal, kültürel, küresel, çevre, doğal afetler gibi sebeplerle ülkelerin kendi sınırları içinde ve dışında sürekli artış gösteriyor. Bunda son yüzyılda ulaşım ve iletişim teknolojisinde yaşanan gelişmelerin de etkisi var. Salgının yarattığı etkiyi bir tarafa bırakırsak dünya artık eskisi kadar büyük değil.

Fransız kurgu yazarı Jules Verne, 1872’de yayımlanan eseri “Seksen Günde Devri Alem”de, Phileas Fogg adlı İngiliz asilzadesinin, üyesi olduğu “Londra Bilim Kulübü”nde dünyayı seksen günde dolaşabileceğine dair girdiği bahsi konu alır. Fogg bu bahis uğruna tüm servetini ortaya koyup büyük bir risk almıştır; çünkü 1800’lü yıllarda dünyayı seksen günde dolaşmak gerçekten meseledir. Oysa günümüzün ulaşım teknolojisi dünyayı alabildiğine küçültmüş, bu da insani hareketliliği arttırmıştır.

DÜNYANIN YÜZDE 3.5’U GÖÇMEN

Göç her ne kadar günümüzün moda konularından biri haline gelse de dünya nüfusuna kıyasla göç edenlerin oranı düşündüğümüz kadar yüksek değildir. Birleşmiş Milletler 2019 verilerine göre dünya genelinde 272 milyon göçmen olduğu tahmin ediliyor ki bu da takriben dünya nüfusunun % 3.5’una tekabül etmektedir. Bir başka deyişle dünya nüfusunun % 96.5'u doğdukları ülkede yaşamayı sürdürmektedir.

Günümüzde Avrupa’da ve ABD’de yükselen ve enternasyonelleşen yeni sağ hareket gıdasını göçmen karşıtlığından alıyor. Göçmenlerin olumsuz özneler olarak politikaya malzeme yapılması; Trump’ın seçim kampanyasında, Brexit sürecinin politik tartışmalarında, aşırı sağ partilerin ülkelerindeki seçimler öncesinde kullandıkları argümanlarda, Türkiye’de Suriyeli sığınmacılara ilişkin kullanılan ayrımcı dilde olduğu gibi her fırsatta karşımıza çıkıyor.  

GÖÇÜN GÜVENLİKLEŞTİRİLMESİ

Göç kavramı günümüzde yeniden ve yeniden tanımlanmakta ve anlamsal çerçevesini olumlu ve olumsuz çağrışımlarla genişletmektedir. Göçmenler bir taraftan yarattıkları katma değerle bulundukları ülkenin ekonomik, siyasal, sosyal ve kültürel hayatlarına katkı vermekte, bir taraftan da artan mobilizasyonla köken ülkelerine daha fazla fayda sağlamaktadırlar. Bu fayda, göçmen dövizi transferi, yatırım yapma, ortak iş ilişkisi geliştirme, geri dönüş göçü şeklinde doğrudan olabileceği gibi söz konusu köken ülkeyi siyasî, kültürel veya sportif alanlarda temsil ederek dolaylı yönden de olabilir.

Göç kavramına yüklenen olumsuz çağrışımlar ise göçün Batı dünyasında Soğuk Savaşın sonrasında değişen karakterini yansıtmaktadır. Göçün siyasallaşması ya da güvenlikleştirilmesi şeklinde ifade edebileceğimiz bu süreç göçmenlerin ulusal ve küresel ölçekte olumsuz özneler olarak anılmalarına yol açıyor. Göç/göçmen dediğimizde arkasından hemen “dramatik” bir hikâyenin gelmesi bekleniyor veyahut göçmenler fayda/ maliyet analizine bir girdi olarak konu olabiliyor.

GÖÇ VE "KİMLİKÇİLİK"

Akademik yazında bir grup ise meseleyi derinlemesine ve farklı boyutlarıyla kavramak yerine “göçmen seviciliği”ne vardırmış durumda. Çalışılan konuların “kimlikler” üzerinden konumlandırılmasının kaçınılmaz bir sonucu bu. Böylece bu konuyu çalışan kişi de o kimliğin yılmaz bir savunucusu haline dönüşüyor. Oysa göçün güvenlikleştirilmesine karşı çıkmakla veya insani hareketliliği her bakımdan savunmakla mağduriyet üzerinden bir göçmen tarafgirliği yapmak apayrı başlıklar.

Yazıyı göçe dair güncel istatistiklerle bitirirken biz yine de “sınırsız ve sürgünsüz dünya” umudumuzu diri tutalım…

Dünya Göçmenler Günü kutlu olsun! 

DÜNYADA GÖÇE İLİŞKİN GÜNCEL İSTATİSTİKLER

2019'da küresel olarak uluslararası göçmen sayısı: 272 milyondur (dünya nüfusunun% 3,5'i)

• Uluslararası göçmenlerin yüzde 52'si erkek, yüzde 48'i kadındır.

• Tüm uluslararası göçmenlerin yüzde 74'ü çalışma yaşındadır. (20-64 yaş).

* Hindistan, yurtdışında en büyük göçmen nüfusuna sahip ülkedir. (17,5 milyon) Onu sırasıyla Meksika ve Çin (11,8 milyon ve 10,7 milyon) izlemektedir.

• En çok göç alan hedef ülke Amerika Birleşik Devletleri'dir. (50,7 milyon uluslararası göçmen).

* Göçmenlerin ülkelerine gönderdiği göçmen dövizlerinin miktarı 2018'de 689 milyar dolardır.

• En fazla göçmen dövizi alan ülke yine en fazla göç veren ülkelerle aynıdır: Hindistan (78,6 milyar USD), Çin (67,4 milyar USD) ve Meksika (35,7 milyar USD) oldu.

• Amerika Birleşik Devletleri en çok göçmen dövizi gönderen ülke (68,0 milyar ABD Doları) olmaya devam etti ve onu Birleşik Arap Emirlikleri (44,4 milyar ABD Doları) ve Suudi Arabistan (36,1 milyar ABD Doları) izledi.

* 2018 rakamlarına göre küresel mülteci nüfusu 25,9 milyondur. En çok mülteci barındıran ülke Türkiye’dir.

* Dünya mülteci nüfusunun yüzde 52’si 18 yaşının altındadır.

Kaynak: BM Dünya Göç Raporu, https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/wmr_2020.pdf

Vildan Mahmutoğlu, Tuncay Bilecen, “Editörden:“Göç bir sorun değil, yönetilmesi gereken bir durumdur”, Göç Dergisi, 2019.