Salgına rağmen Ankara Anlaşması'na rekor başvuru bekleniyor

 

İngiltere’de yaşayıp da Türkiye’de yaşayan tanıdıklarından son günlerde Ankara Anlaşması’yla ilgili sorular ve yardım talebini içeren mesaj almayan yoktur sanırım. Anlaşmanın 31 Aralık’ta bitecek olması ve Türkiye’nin içinde bulunduğu ekonomik ve politik durum kuşkusuz bu artan ilginin en önemli sebebini oluşturuyor.

Tuncay Bilecen

tuncaybiliecen@gmail.com

ANKARA ANLAŞMASI SONA ERERKEN

Ankara Anlaşması, Türkiye ile Avrupa Topluluğu arasında 1963’te Ankara’da imzalanan, taraflar arasında ekonomik ve ardından da siyasal bütünleşmeyi sağlamayı hedefleyen, bu süreci de “hazırlık”, “geçiş” ve “son dönem” olmak üzere üç aşamadan ibaret sayan temel anlaşmadır. İngiltere 1973’te Avrupa Topluluğu’nun üyesi olduğunda, anlaşma bu ülkede de geçerli olmuştur. Şimdi Birleşik Krallık AB’den çıkacağı için anlaşma da sona eriyor.

Politik iltica veya aile birleşmesi yoluyla göç etmenin zorlaştırılması ve sınır güvenliğinin artırılmasının ardından son 18 yıldır Ankara Anlaşması yaparak oturum almak göç etmenin en uygun yollarından biriydi.

 

YILLARA GÖRE BAŞVURU VE KABUL SAYILARI

 

Yıl	Başvuru Sayısı	Kabul	İptal /Red
2002	62	38	24
2003	294	183	111
2004	2109	767	1342
2005	2471	596	1875
2006	825	318	507
2007	1753	1121	632
2008	1987	1520	467
2009	3130	2518	612
2010	5124	4250	874
2011	4187	3485	702
2012	3599	2941	658
2013	3247	2575	672
2014	3429	3049	380
2015	3822	3349	473
2016	4738	4262	476
2017	6331	5817	514
2018	8477	7799	678
2019	12249	11418	831
toplam	67.834	56.006	11.828

Tablo – Ankara Anlaşması Yıllara Göre Başvuru Sayıları, Kaynak Home Office, 2020.

 

2020’DE REKOR BAŞVURU BEKLENİYOR

Yıllara göre Türkiye ve Birleşik Krallık’tan yapılan Ankara Anlaşması başvurularına baktığımızda son yıllarda anlaşmaya olan ilginin arttığı görülmektedir. Son dört yıldaki başvuru sayısı 2002’den bu yana yapılan başvuruların toplamının % 46’sını oluşturmaktadır. Bu da Türkiye’nin son yıllarda verdiği dış göçün önemli adreslerinden birinin Birleşik Krallık olduğunu göstermektedir. 2020’nin sonuna kadar kaç başvuru olacağını henüz bilmiyoruz ancak Ankara Anlaşması’nın son yılında salgın koşullarına rağmen rekor kıracağını tahmin etmek güç değil.

 

ZORLAŞTIRILAN KOŞULLAR

Malumunuz Ankara Anlaşması’ndan Birleşik Krallık’ta iş kurmak veya bir şirket bünyesinde çalışmak isteyenler yararlanabilmektedirler. Birleşik Krallık’ta yaşayacağı süre boyunca geçimini sağlayacak kadar kazanç elde edeceğini belgelemek başvuru sahibinin sorumluluğundadır. Anlaşma başladığında dört yılın sonunda kişi, Birleşik Krallık’ta dilediği alanda çalışma hakkını ve başka sosyal haklar elde ettiği süresiz oturum almakta ve beş yılın sonunda ise vatandaşlık başvurusu yapabilmekteyken 16 Mart 2018’de İçişleri Bakanlığı süresiz oturumu kaldırmıştır. Bu karar Temmuz 2018’de yapılan itirazla ortadan kaldırılsa da süresiz oturuma başvuru süresi 4 yıldan 5 yıla çıkarılmış, bir yıl içinde 180 günden fazla ülke dışına çıkmama, İngilizce yeterliliği ve “Life in the UK” sınavına girme şartları getirilmiştir.  Ayrıca süresiz oturuma başvuranlardan kişi başı 2,389 Pound başvuru ücreti talep edilmektedir.

Ankara Anlaşmalılar genel olarak “beyaz yakalı göçü”, “orta sınıf göçü”, “beyin göçü” olarak tanımlanmaktadır, ancak bu grubun homojen bir bütünlük arz ettiğini söylemek güçtür. Örneğin anlaşma yapanlar arasında mimarlık, mühendislik mesleğini yapanlar olduğu gibi en uygun göç yolu olduğu için zincir göçün devamı olarak hemşerilerinin veya ailesinin yanına gelmek isteyen genel olarak birinci göç akınıyla gelenlere benzeyen göçmenler de bulunmaktadır. 

 

ANLAŞMA SIRASINDA YAŞANAN ZORLUKLAR

Ankara Anlaşması yaparak göç edenler özellikle anlaşmanın ilk yıllarında birçok sorun yaşamaktadırlar. Bu sorunların başında kişinin yaptığı her işi belgelemek ve muhasebeleştirmek zorunda olması ve bürokratik süreçlerle ilgili güçlükler gelmektedir. Bütün bu süreçler devam ederken süresiz oturum alana kadar sosyal yardım alamamaları Ankara Anlaşmalıların yaşadığı bir başka zorluktur. Değişen ve zorlaşan anlaşma koşulları, yapılan işten elde edilen gelirin geçinmeye yetmemesi, kültürel – sosyal ortama uyum sağlamada yaşanan zorluklar diğer sorunlar olarak ifade edilebilir. Öte yandan göçmenin Home Office’e sunduğu iş planındaki işte çalışmak zorunda kalması da Ankara Anlaşmalılar için bir başka sorundur. Fakat bazı durumlarda bu sözü edilen işten geçim sağlamak mümkün olmamakta, bu durumda göçmenler etnik ekonomi içindeki işlere yönelmektedir veya işin muhteviyatı zaten etnik ekonomiyle ilişki kurmayı gerektirebilmektedir. 

Anlaşmanın sınırlı alanlarda çalışma imkânı sağlaması ve anlaşmanın koşullarının tam olarak bilinmemesi başka bir zorluk yaratmaktadır. Çünkü bu vize türü hakkında bilgisi olmayan işverenler Ankara Anlaşmalılara iş verme konusunda tereddütler yaşamaktadırlar.

Bu süreçte geri dönmek zorunda kalan yüzlerce Ankara Anlaşmalı hiç konuşulmaz ve gündeme gelmezken, içinde bulunduğumuz salgın koşullarına rağmen anlaşma bu kadar ilgi görüyorsa Türkiye’nin içinde bulunduğu umutsuz atmosfer üzerine oturup düşünmemiz gerekiyor.

Kaynak: Politik Sığınmacılardan Ankara Anlaşmalılara: Türkiye'den Birleşki Krallık'a Göçler